La interpretación de Tomás de Aquino sobre la “visión escotópica” en Aristóteles (De Anima II 7)

Autores

  • Desiderio Parrilla Martínez Universidad Católica de Murcia (UCAM)

DOI:

https://doi.org/10.1590/0101-3173.2022.v45n1.p119

Palavras-chave:

Tomás de Aquino, Aristóteles, De Anima, Visión escotópica, Gnoseología

Resumo

La “visión escotópica” (o “visión de la oscuridad”) desarrollada por Aristóteles en De Anima II 7 es la primera formulación sistemática de este fenómeno clave para las actuales neurociencias. En la teoría aristotélica surge una aparente contradicción entre el “compromiso ontológico” de la oscuridad como privación y el “realismo gnoseológico” que considera visible esa misma oscuridad. Tomás de Aquino en su Sententia libri De Anima propone una interpretación que establece la relación analógica entre luz y oscuridad a través del color. Esta estrategia permite disolver cualquier contrariedad y establecer una percepción visual de la oscuridad en sentido realista.

Biografia do Autor

  • Desiderio Parrilla Martínez, Universidad Católica de Murcia (UCAM)

    Profesor Titular de Ética en el Departamento de Humanidades de la Universidad Católica de Murcia (UCAM), Murcia – España.

Referências

AGUILAR, M. et al. Óptica Fisiológica. Tomo I. Valencia: Universidad Politécnica de Valencia, 1993.

ARISTÓTELES. In: BEKKER, Immanuel. Aristotelis Opera edidit Academia Regia Borussica. Berlín: Berolin, 1831.

ARISTÓTELES. Acerca del alma. Madrid: Gredos, 1978.

ARISTÓTELES. Acerca de la generación y la corrupción. Tratados breves de Historia Natural. Madrid: Gredos, 1998.

ARTIGAS, J. M. et al. Óptica Fisiológica. Psicofísica de la visión. Madrid: McGraw Hill, 1995.

BRUCE GOLDSTEIN, E. Sensación y Percepción. Barcelona: Debate, 1988.

BRUSATIN, M. Historia de los colores. Barcelona: Paidós, 1997.

BURNYEAT, M. F. Aquinas on “Spiritual Change” in Perception. In: PERLER, D. (ed.). Ancient and Medieval Theories of Intentionality. Leiden: Brill, 2001. P. 129 - 153.

CASTON, V. Aristotle on Consciousness. Mind, v. 111, p. 751 - 815, 2002.

COHEN, S. M. St. Thomas Aquinas on the Immaterial Reception of Sensible Forms. Philosophical Review, p. 193 - 209, 1982.

DE AQUINO, T. In De caelo. Opera omnia iussu impensaque Leonis XIII P. M. edita, t. 3: In libros Aristotelis De caelo et mundo expositio. Romae: Ex Typographia Polyglotta S. C. de Propaganda Fide, 1886.

DE AQUINO, T. Comentario sobre el alma. Comentarios al “Libro del alma” de Aristóteles. Buenos Aires: Fundación Arché, 1979.

DE AQUINO, T. Sentencia De Anima. Opera omnia iussu Leonis XIII P. M. edita, t. 45/1: Sentencia libri De Anima. Roma-Paris: Commissio Leonina-J. Vrin, 1984a.

DE AQUINO, T. Sentencia De sensu. Opera omnia iussu Leonis XIII P. M. edita, t. 45/2: Sentencia libri De sensu et sensato cuius secundus tractatus est De memoria et reminiscencia. Roma-Paris: Commissio Leonina-J. Vrin, 1984b.

DE AQUINO. T. Questiones Quodlibetales De Anima. Opera omnia iussu Leonis XIII P. M. edita, t. 24/1: Quaestiones disputatae De Anima. Ed. B. C. BAZÁN. Roma-Paris: Commissio Leonina-Éditions Du Cerf, 1996.

DE AQUINO, T. Cuestiones disputadas sobre el alma. Pamplona: EUNSA, 1999.

DE AQUINO, T. Comentario al libro de Aristóteles sobre el cielo y el mundo. Pamplona: EUNSA, 2002.

EVRARD, É. Philopon, la ténèbre originelle et la création du monde. In: Aristotelica. Mélanges offerts à Marcel De Corte. Brussels-Liège: Ousia, 1985.

FILEHNE, W. Ueber den Entstehungsort des Lichtstaubes, der Starrblindheit und der Nachbilder. Albrecht von Graefes Archiv für Ophthalmologie, v.31, n. 2, p. 1 - 30, 1885.

GOETHE, J. W. Teoría de los colores. Murcia: Colegio Oficial de Arquitectos Técnicos de Murcia, 1992.

HALDANE, J. Aquinas on Sense-Perception. Philosophical Review, v. 92, n. 2, p. 233 - 239, 1983.

HERNANDEZ, F. El debate en torno a la noción de “inmutación espiritual”: ¿contradicción o síntesis en la gnoseología de Tomás de Aquino? Tópicos, v. 58, p. 39 - 53, 2020.

JOHANSEN, T. K. Aristotle on the sense-organs. Cambridge: Cambridge University Press, 1997.

JOHANSEN, T. K In Defense of Inner Sense: Aristotle on perceiving that one perceives. Proceedings of the Boston Area Colloquium in Ancient Philosophy, v. 21, p. 235 - 276, 2005.

KALDERON, M. E. Form without Matter: Empedocles and Aristotle on Color Perception. Oxford: OUP, 2015.

KOSMAN, L. A. Perceiving that we perceive: On the soul III. Philosophical Review, v. 84, n. 4, p. 499 - 519, 1975.

LISSKA, A. J., Aquinas's Theory of Perception. An Analytic Reconstruction. Oxford: OUP, 2016.

MATLIN, M. W. Sensación y Percepción. Méjico DF: Prentice Hall Hispanoamericana, 1996.

MCCABE, M. M. Perceiving that we see and hear: Aristotle on Plato on judgement and reflection. In: MCCABE, M. M. ; TEXTOR, M. (ed.). Perspectives on Perception. Frankfurt: Ontos, 2007. p. 143 - 177.

MONSERRAT, J. La percepción visual. Madrid: Biblioteca Nueva, 1998.

MOYA, P. Dificultades que surgen en la comprensión del conocimiento sensible: una interpretación desde la recepción de Tomás de Aquino del “De Anima”. Tópicos, v.16, p. 87 - 123, 1999.

OSBORNE, C. Aristotle, De Anima 3. 2: How do we perceive that we see and hear? Classical Quarterly, v. 33, n. 2, p. 401 - 411, 1983.

PARRILLA MARTÍNEZ, D. Realismo contra idealismo en las neurociencias de la visión. Thémata, v. 49, p. 271 - 291, 2014.

PILSNER, J. The Specification of Human Actions in St. Thomas Aquinas. Oxford: Oxford University Press, 2006.

ROSEMAY, T. Aristotle on Joint Perception and Perceiving that We Perceive. Journal of Ancient Philosophy, v. 13, n. 1, p. 147 - 180, 2019.

SAUMELLS, R. Una teoría de la visión. Madrid: Visor, 1992.

STEEL, C.; HUBY, P. Simplicius, Priscian: On Aristotle on the Soul 2.5 - 12. On Theophrastus on Sense Perception. Londres: Bloomsbury, 1997.

TELLKAMP, J. A. La teoría de la percepción de Tomás de Aquino: fuentes y doctrina. Universitas Philosophica, v. 25, p. 45 - 68, 1995.

TELLKAMP, J. A. Espíritu e inmutación espiritual: desarrollos y problemas en Tomás de Aquino. Tópicos, Revista de Filosofía, v. 15, p. 181 - 210, 1998.

TELLKAMP, J. A. Sinne, Gegenstände und Sensibilia: zur Wahrnehmungslehre des Thomas von Aquin. Leiden: Brill, 1999.

TELLKAMP, J. A. Aquinas on Intentions in the Medium and in the Mind. Intelligence and the Philosophy of Mind: Proceedings of the American Catholic Philosophical Association, v. 80, p. 275 - 289, 2006.

TORRELL, J. - P. Iniciación a Tomás de Aquino. Su persona y su obra. Pamplona: EUNSA, 2002.

TRUMBULL LADD, G. Direct control of the retinal field. Psychological Review, v. 1, n. 4, p. 351 - 355, 1894.

URTUBIA VICARIO, C. Neurobiología de la visión. Barcelona: Universidad Politécnica de Cataluña, 1999.

VON GOETHE, J. W. Zur Farbenlehre. 2 Bde. Tübingen: Cotta, 1810.

Received: 03/3/2021 - Approved: 22/5/2021

Publicado

17-02-2022 — Atualizado em 22-06-2022

Edição

Seção

Artigos e Comentários

Como Citar

La interpretación de Tomás de Aquino sobre la “visión escotópica” en Aristóteles (De Anima II 7). (2022). Trans/Form/Ação, 45(01), 119-138. https://doi.org/10.1590/0101-3173.2022.v45n1.p119